Badania "sklepień komórkowych": analityczne i eksperymentalne badania konstrukcji późnogotyckich sklepień

The so-called "Cell Vaults", also called "Diamond Vaults", are a particular type of late Gothic vaults, which appeared for the first time in Saxony and became common in central and eastern Europe during the late 15th and 16th century. They can be found in such prominent buildings as the Albrechtsburg palace in Meissen (Germany) or St. Mary's church at Gdansk (Poland). The reason for the invention and the popularity of these vaults is usually seen in the building process, which is believed to have been an improvement respect to usual Gothic rib vaults. However, this hypothesis is difficult to prove, because there is no information about the building process in the sources. In any case, the understanding of the building process and the construction principles is a core issue for explainingthe peculiar shape of these vaults. In the current research, attempts are made to formulate new, well-founded hypotheses on the building process and a better understanding of their construction and design principles. This is done by correlating detailed surveys and geometric analyses of vaults, comprising the curves, surfaces and especially the masonry texture, with experiments on the construction procedure and principles, which are carried out in full scale using realistic materials. Hence, one focus is the methodology, discussing possible ways to determine the design and construction principles from the existing building, searching "traces" of its making. The other is exploring the particular late mediaeval masonry technique, essentially different from the modern, in practice."Sklepienia komórkowe", znane również jako "sklepienia kryształowe", są szczególnym typem późnogotyckich sklepień, który pojawił się po raz pierwszy w Saksonii, a u schyłku XV i w XVI wieku został rozpowszechniony także w Europie centralnej i wschodniej. Sklepienia te występują w tak ważnych budynkach jak pałac Albrechtsburg w Miśni (Niemcy) czy kościół mariacki w Gdańsku (Polska). Przyczyną wynalezienia i rozpropagowania tych sklepień jest proces budowlany, znacznie ulepszony w stosunku do zwykłych gotyckich sklepień żebrowych. Jednakże trudno tą hipotezę udowodnić, gdyż brakuje informacji źródłowych dotyczących procesu konstrukcyjnego. W każdym razie, zrozumienie procesu budowlanego i reguł konstrukcyjnych jest podstawą niezbędną do wyjaśnienia niezwykłego kształtu tych sklepień. W opisanych tu badaniach podjęto próby sformułowania nowych, dobrze uzasadnionych hipotez na temat procesu budowlanego tych sklepień, oraz lepszego zrozumienia zasad ich konstrukcji i projektowania. Osiągnięto to przez skorelowanie szczegółowych ekspertyz i geometrycznych analiz sklepień, obejmujących krzywe, powierzchnie, a zwłaszcza fakturę elementów murowanych, z eksperymentami dotyczącymi procedur i reguł konstrukcyjnych wykonanymi w pełnej skali z wykorzystaniem pierwotnych materiałów. Stąd też, z jednej strony zwrócono uwagę na metodologię, rozważono możliwe sposoby zidentyfikowania zasad projektowania i konstrukcji na podstawie istniejącego budynku, poszukiwano "śladów" jego konstruowania. Z drugiej zaś, na zgłębiono tę szczególną technikę murarską z okresu późnego średniowiecza, tak zasadniczo różną od stosowanej obecnie